Помогите пожалуйста?

Ленк4ик 29 нояб. 2020 г., 04:47:20

Күлтегін (684 - 731 жылдары өмір сүрген) – ежелгі түркі мемелекетінің көрнекті

әскери қолбасшысы, сол дәуірдің белгілі қоғамдық қайраткері ретінде көне

тарихтан жақсы мәлім.

Ол Құтлұғ (Елтеріс) қағанның кенже ұлы.

Қапаған қаған 716

жылы қаза тапқаннан кейін бүкіл түркі әскерін басқарады.

Қапаған соғыста өлген

соң Күлтегін оның ұрпақтарын да қырып салып, өз ағасы Могилянді (кейінірек Білгі

қаған деп атанған) Күллі түрік елінің қағаны етіп тағайындалады.

Күлтегін

талай - талай соғыстарда жеңіске жетіп, өз қабілетті қолбасшысы ретінде

танылады.

Міне, осы Күлтегін батыр, оны ағасы Білге қаған және қағанның кеңесшісі, ақыл

гөй қария Тоныкөк құрметіне VIII ғасырда тасқа қашап жазылған ескерткіш –

жырларды әдебиет тану ғылымы тұрғысынан жан - жақты зерттеген кісі совет ғалымы

И.

В. Стеблева болды.

Бұл аталған руналық жазбалық ескерткіштер әдебиет тану ғылымында ежелгі түркі

халықтарының көне әдеби үлгілері, поэзиялық туынды ретінде танылады.

Көркемдік ерекшеліктері.

Орхон ескерткіштерінің жанрлық ескерткіштері

туралы соңғы кезге дейін өзара қарама - қайшы екі түрлі көзқарас орын алып келеді.

Бірі – Күлтегін, Білгі қаған және Тоныкөк ескерткіштері көркем әдебиетке, соның

ішінде поэзияға ешбір қатысы жоқ, Түрік қағанатының дәлме дәл жазылған тарихы

деп қарады.

Екіншісі – руна жазуындағы бұл ескерткіштерде поеэзиялық туындыға

тән барлық белгілері бар, ежелгі түркілердің өзіндік әдеби дәстүріне негізделген

көркем туынды деп танылды.

Бұл екі түрлі көзқарас ұзақ жылдар бойы әдебиетшілдер, тілшілер, тарихшылар

т.

Б. арасында алуан түрлі пікір таластарын тудырып келді.

Ал, қазір Күлтегін,

Білгі қаған және Тоныкөк ескерткіштері көркем туынды екеніне ешкім

күдіктенбейді.

Орхон ескерткіштерін поэзия, ерлік жыры деп алғаш бағалаған

ғалымдардың бірі – академик жазушы М.

Әуезов болды.

Ол руна жазуындағы

ескерткіштердің мазмұны мен сипаты туралы айта келіп былай деп жазды : «олардың

мазмұнында эпостық баяндау сазы басым, аңыздың көркемдік түрі де соған орайлас

Күлтегін, тоныкөк немесе суджа жазуларында қанша адам, қанша ерлік бейнеленген

десеңші!

Оларда әр алуан рулармен тайпалардың кескілескен шайқастарының, соғыс

суреттерінің, батырлар ерлігінің, жорықтарда шежіресі бар.

Тіпті сол жазушылардың бірталайында Күлтегіннің ежелгі жырларындағыдай

жеңілуді білмейтін батыр болғандығы баяндалады.

Ол жазуларда хронологиялық

тәртіпте бар.

Күлтегіннің 16 жастан 47 жасына дейін, яғни өлгенге дейінгі

өміріндегі ерлік қимылдары баян етіледі.

Мұнда батырлардың жас шағынан бастап,

өмірінің ақырына дейінгі ерліктер жырлайтын батырлық дастандардың сюжеттік

құрылысында ұқсастық бар.

»

Бұл жазба жәдігерліктер өзінің мазмұнымен пішіні жағынан емес, ырғаққа, яки

ритмге – үннің жүйелі, мерзімді, мөлшерлі қайталануына негізделу тұрғысынан да

поэзиялық сипатқа ие екенін тұңғыш рет совет ғалымы И.

В. Стеблева дәлелдеп

шықты.

Ол Орхон ескерткіштерінің өлшемі — әрі буын, әрі екпін екені, ырғақ пен

шумақ, тармақ пен бунақ – сол буынмен екпінге негізделеді деген пікір айтты.

Мұндай пікірдің теориялық және практикалық мәні зор еді.

Annafedkina01 14 мар. 2020 г., 04:35:34 | 5 - 9 классы

Всем привет?

Всем привет!

) Пожалуйста, помогите мне с задание по истории!

И так, я ни как не могу найти информацию о прорыве рабами укреплений Красса!

ВесенняяАлина 23 апр. 2020 г., 16:19:30 | 5 - 9 классы

Революция в Нидерландах, напишите религиозные особенности?

Революция в Нидерландах, напишите религиозные особенности.

Помогите, найти не могу .

_. Спасибо, заранее.

Папаша4 30 янв. 2020 г., 14:23:53 | 10 - 11 классы

Не могу понять как 2, помогите пожалуйста?

Не могу понять как 2, помогите пожалуйста.

Заранее спасибо.

Dasha17112 20 мар. 2020 г., 20:19:17 | 5 - 9 классы

Пожааалуйста помогите?

Пожааалуйста помогите!

Ничего не могу найти о РЕПРЕССИЯХ 30 - Х ГОДОВ очень нужно, находила ну там очень много, нужно КРАТКО, ЗАРАНЕЕ СПАСИБО.

Irashipa 10 дек. 2020 г., 22:31:01 | 5 - 9 классы

Помогите пожалуйста?

Помогите пожалуйста.

Жизнь декабристов в Сибири.

Кратко и понятно нужно.

Очень плохо с инетом, не могу найти.

Спасибо.

Ксюша5527 20 апр. 2020 г., 05:38:11 | 5 - 9 классы

Помогите пожалуйста, просто не могу найти интересную информацию и нужную?

Помогите пожалуйста, просто не могу найти интересную информацию и нужную.

Мне надо как можно больше о жизни Бурлаков на Волге!

Заранее спасибо).

Artavazda 16 апр. 2020 г., 22:30:19 | 5 - 9 классы

Мне нужно сократить текст, помогите мне, пожалуйста, а ещё забыла написать, что мне надо информацию о богине победе и богине красоты?

Мне нужно сократить текст, помогите мне, пожалуйста, а ещё забыла написать, что мне надо информацию о богине победе и богине красоты.

Заранее спасибо!

EVA085 8 дек. 2020 г., 14:44:13 | 5 - 9 классы

Помогите пожалуйста?

Помогите пожалуйста!

Очень нужно, не где не могу найти ответ!

3839530 20 мая 2020 г., 13:01:27 | 1 - 4 классы

Не могу никак найти информацию о Папах Римских в средневековье?

Не могу никак найти информацию о Папах Римских в средневековье.

Помогите, пожалуйста.

Ceburashka1975 29 авг. 2020 г., 02:52:09 | 5 - 9 классы

Что обозначает культегин?

Что обозначает культегин.